مسأله 2753 ـ اگر قسم بخورد كه كارى را انجام دهد يا ترك كند، مثلاً قسم بخورد كه روزه بگيرد، يا دود استعمال نكند، چنانچه عمداً مخالفت كند، بايد كفّاره بدهد، يعنى يك بنده آزاد كند، يا ده فقير را سير كند، يا آنان را بپوشاند و اگر اينها را نتواند بايد سه روز پى در پى روزه بگيرد.
مسأله 2754 ـ قسم چند شرط دارد:
اوّل: كسى كه قسم مىخورد بايد بالغ و عاقل باشد و اگر مىخواهد راجع به مال خودش قسم بخورد بايد در حال بالغ شدن سفيه نباشد و حاكم شرع او را از تصرّف در اموالش منع نكرده باشد و از روى قصد و اختيار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچّه و ديوانه و مست و كسى كه مجبورش كردهاند، درست نيست و همچنين است اگر در حال عصبانى بودن بدون قصد قسم بخورد.
دوم: كارى را كه قسم مىخورد انجام دهد، بايد حرام و مكروه نباشد و كارى را كه قسم مىخورد ترك كند، بايد واجب و مستحب نباشد و اگر قسم بخورد كه كار مباحى را بجا آورد، بايد ترك آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نيز اگر قسم بخورد كار مباحى را ترك كند بايد انجام آن در نظر مردم بهتر از تركش نباشد.
سوم: به يكى از اسامى خداوند متعال كه براى غير ذات مقدّس او بكار نمىرود مانند «اللّه» و «خدا» قسم بخورد و نيز اگر به اسمى قسم بخورد كه براى غير خدا هم بكار برده مىشود ولى به قدرى براى خدا استفاده مىشود كه هر وقت كسى آن اسم را بگويد، ذات مقدّس حق در نظر مىآيد، مثل آن كه به خالق و رازق قسم بخورد صحيح است. بلكه بنا بر احتياط اگر به لفظى قسم بخورد كه از آن بدون قرينه، خدا به نظر نمىآيد ولى او قصد خدا را كند بايد به آن قسم عمل نمايد.
چهارم: قسم را به زبان بياورد و اگر بنويسد يا در قلبش آن را قصد كند صحيح نيست ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحيح است.
پنجم: عمل كردن به قسم براى او ممكن باشد و اگر موقعى كه قسم مىخورد ممكن باشد و بعد تا آخر وقتى كه براى قسم معيّن كرده عاجز شود يا برايش مشقّت داشته باشد، قسم او از وقتى كه عاجز شده به هم مىخورد.
مسأله 2755 ـ قسم خوردن فرزند بدون اجازه پدر و مادر اگر موجب اذيّت و آزار آنها شود صحيح نيست. و همچنين اگر زن بدون اجازه شوهر قسمى بخورد كه عمل كردن به آن قسم، مزاحم حقّ شوهر باشد.
مسأله 2756 ـ اگر انسان از روى فراموشى يا ناچارى به قسم عمل نكند، كفّاره بر او واجب نيست و همچنين است اگر مجبورش كنند كه به قسم عمل ننمايد. و قسمى كه آدم وسواسى مىخورد، مثل اين كه مىگويد واللّه الان مشغول نماز مىشوم و بواسطه وسواس مشغول نمىشود، اگر وسواس او طورى باشد كه بى اختيار به قسم عمل نكند كفّاره ندارد.
مسأله 2757 ـ كسى كه قسم مىخورد، اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مكروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ مىباشد، ولى اگر براى اين كه خودش يا مسلمان ديگرى را از شرّ ظالمى نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشكال ندارد بلكه گاهى واجب مىشود و اين جور قسم خوردن غير از قسمى است كه در مسائل پيش گفته شد.